Counterforces, Amos, Lore & IKRAAAN — Frederik Croene & Dominique De Groen

Amina Osmanu a.k.a. Amos (BE) vormt samen met Truenoys A/T/O/S (a taste of struggle). In 2020 brachten ze een derde album, Waterman, uit. De Morgen schreef: 'Zo hees en broeierig als haar zang, zo kordaat is haar frasering: een vleugje Jorja Smith in combinatie met het onderkoelde van Martina Topley-Bird. Haar performance stuwt het derde album van dit Antwerpse duo niet zelden naar de nok van de kosmos.'

Lore Binon (BE) vervolmaakte in 2008 haar masteropleiding viool aan het Koninklijk Conservatorium van Brussel bij Yuzuko Horigome, en volgde later zang bij Beatrijs De Vos aan het Conservatorium van Brussel en aan de Escola Superior de Musica de Catalunya in Barcelona en het Conservatorium van Amsterdam bij Valérie Guillorit. Tijdens het afgelopen seizoen werkte Lore Binon bij Opera Ballet Vlaanderen mee aan Szenen aus Goethes Faust van Robert Schumann en creëerde ze de titelrol Vigdis in de wereldpremière van The Convert van Wim Henderickx. Niet alleen in opera, maar ook in familieproducties, muziektheater en hedendaagse muziek is Binon te zien en te horen. Ze werkt regelmatig samen met Ictus en het Spectra ensemble, naast haar concerten met orkesten als Belgian national Orchestra, Brussels Philharmonic, Freiburger Barockorchester, Antwerp Symphony Orchestra ...  Haar liefde voor kamermuziek voerde haar naar diverse festivals met Oxalys, Zefiro Torna, Il Gardellino, A Nocte Temporis ... Daarnaast is ze medeoprichtster van Revue Blanche, een vocaal/instrumentaal kamermuziekensemble. Lore Binon werpt zich graag op als verdedigster van het kwetsbare liedgenre.

Na conservatoriumstudies zet Frederik Croene (BE) een aantal projecten op touw waarin hij reflecteert over de steeds veranderende en veelgelaagde identiteit van de klassieke muzikant. Omdat de virtuositeit zo gelinkt is aan zijn instrument, wendt hij die nog steeds aan als een manier van communiceren. Croene voerde het klassieke repertoire uit en nam het op, vaak in nauwe samenwerking met componisten, zoals Michael Beil, Johannes Kreidler, Simon Steen-Andersen, Michael Finnisey, Cathy Van Eck en Marianthi Papalexandri-Alexandri. In 2010 verlegde hij het zwaartepunt van uitvoerend muzikant naar componist-uitvoerder met zijn concept van 'Le Piano Démécanisé' in een artikel en in een LP-uitgave. Croene componeert bijna uitsluitend voor piano, midi-keyboard of ‘ontmantelde’ piano, gebruikmakend van buitenmuzikale middelen zoals video, tekst en choreografie. Met muzikant Timo van Luijk en kunstenaar Karl Van Welden heeft hij een aanhoudende samenwerking. De ‘herontdekking’ van de klassieke piano mondde uit in Cul de Sac, een opname van virtuoze post-klassieke werken op basis van eenvoudige tonale principes. Recent nog verscheen zijn nieuwe plaat Solastalgia, die zijn wereldpremière beleefde in het Concertgebouw. 

Dominique De Groen (BE) is schrijver, dichter en beeldend kunstenaar. Haar debuutbundel Shop Girl verscheen in 2017 en kreeg nominaties voor de Poëziedebuutprijs Aan Zee en de LZWL-trofee van de VRT. Haar werk kenmerkt zich door een kritische houding ten opzichte van globalisering. In 2022 werd aan De Groen de Jan Campert-prijs toegekend voor haar dichtbundel Slangen.

Bibliografie
Shop Girl, dichtbundel, 2017
Sticky Drama, dichtbundel, 2019
Offerlam, dichtbundel, 2020
Slangen, dichtbundel, 2022


Niemand doet wat IKRAAAN (BE) doet. In haar pubertijd ontdekte ze via artiesten als Tupac haar passie voor muziek. Via haar liefde voor de Nederlandse taal leerde ze die passie omzetten. In amper een jaar ontwikkelde ze haar eigen dromerige zangstijl die je in een handomdraai meeneemt in een unieke wereld. IKRAAAN maakt muziek uit heilige noodzaak. Obstakels, een hobbelige levensweg en de pijn van het fundamenteel anders zijn, zijn de moeilijke onderwerpen die ze met haar muziek aansnijdt. Haar eerste ep HAPPY PILL zorgde in 2019 voor een frisse wind in een klimaat van snel vervliegende muziek. In 2020 selecteerde Studio Brussel haar voor de finale van De Nieuwe Lichting en werkte ze samen met Jef Neve. In de zomer van 2019 begon IKRAAAN aan haar eerste album te werken. In diezelfde periode ontstond in haar onderbewustzijn het alter ego ‘de clown’.

Karl Van Welden (BE) startte meer dan tien jaar geleden met Verenigde Planeten/United Planets, een cyclus van visueel en performatief werk gebaseerd op de aardse of menselijke aanwezigheid in het universum. Hoe verhoudt de mens zich tot de ontzagwekkende grootsheid van het heelal? Met de planeten uit ons zonnestelsel als ankerpunt, zoekt hij beeldende antwoorden op die hamvraag. Zijn werk omvat performances als MARS, PLUTO, MERCURY of SATURN, maar ook video, installaties, interventies, tekeningen, schilder- en driedimensionale werken, die kunnen fungeren als reflecties, voorstudies, maar net zo goed autonoom kunnen bestaan of gecombineerd kunnen worden tot één werk. Of het nu gaat om klank of beeld, met zijn creaties onderzoekt de kunstenaar ook de veelzijdigheid, waarbij hij balanceert tussen autonome poëzie en subtiele verwijzingen naar sociale of politieke thema’s.

Counterforces

In het literaire werk van Dominique De Groen is maatschappijkritiek nooit veraf. Vanuit haar eigen ervaring (onder andere als loonarbeider in een kledingzaak) kijkt ze met een scherpe en kritische blik naar hoe de wereld draait en welke evenwichten daarbij ver zoek zijn. Met name (jonge) vrouwen die zich in een mannen- en mediamaatschappij bewegen, zijn vaak onderwerp van haar literaire beschouwingen, zowel in poëzie als in proza. Haar uitgesproken en zelfs combattant feminisme neemt niet weg dat de teksten bedachtzaam en vooral ook fantasierijk zijn.

In Counterforces wordt de vrouwelijke kracht in de wereld benaderd vanuit drie verschillende invalshoeken, waarbij oude mythologieën uit verschillende culturen de leidraad vormen. Door te putten uit heel diverse achtergronden, komen universele ideeën aan de oppervlakte. Mythologie en religie bieden immers vaak antwoorden op fundamentele vragen die overal ter wereld gesteld worden, maar cultureel telkens anders beantwoord worden. 

'Frederik Croene brengt voor deze bijzondere voorstelling drie zangeressen bij elkaar die elk een ander esthetisch referentiekader hebben.' 

Frederik Croene brengt voor deze bijzondere voorstelling drie zangeressen bij elkaar die elk een ander esthetisch referentiekader hebben. IKRAAAN heeft een eigen idioom, beïnvloed door rap en R&B maar wel in het Nederlands. Amina Osmanu’s muzikale hart klopt op het ritme van de dub en de rave, twee muziekgenres uit de zogenaamde populaire muziek. Met Lore Binon wordt ook de westers-klassieke wereld binnengebracht in het geheel. De teksten zelf kwamen tot stand in nauwe samenwerking met de zangeressen, waardoor de stilistische breedte van hun artistieke praktijk doorschemert in het – drietalige – libretto. Dat eclecticisme is ook in de muziek voelbaar. Er is niet één verhaal, er is niet één vaststaand discours.

De drie karakters die door de zangeressen worden belichaamd staan voor drie vrouwelijke archetypes. Amina Osmanu staat voor de oervrouw, stevig geworteld, verankerd in de aarde. Ze wordt gekoppeld aan verschillende godinnen uit de geschiedenis die te maken hebben met fauna en flora. IKRAAAN reflecteert eerder over de intermenselijke relaties, over emoties in een sociale context. Zij reikt niet naar de grond (verticaal), maar reikt naar de horizontale verbindingen tussen mensen. Lore Binon, ten slotte, richt haar blik naar boven en probeert met abstracties het grote overzicht te bewaren. Aan de hand van deze drie personages slaagt Dominique De Groen erin om drie verschillende manieren om naar de wereld te kijken samen te brengen in één logische eenheid.

De tekst begint onomwonden met het aanroepen van de verschillende godinnen met de vraag om de Demon terug te sturen die uit de aarde gekropen is bij het ontginnen van fossiele brandstoffen. Meteen is duidelijk welk thema wordt aangesneden. Het is een reflectie op hoe de wereld veranderd is met de komst van de industrialisatie, wat de effecten zijn van winstbejag, wat de keerzijde van het verlichtingsdenken kan zijn. Rode draad is hoe het patriarchaat – de mannelijke dominantie – in al deze thema’s geleid heeft tot waar we ons vandaag bevinden. De tekst is geen aanval of beschuldiging, maar wel een kritische reflectie op uiteenlopende maar met elkaar verbonden thema’s. De demon staat dan ook niet voor de man op zich, maar voor de overheersende denkwijzen die de laatste eeuwen het westers maatschappelijk en economisch model hebben gedomineerd. De tekst wordt opgedeeld in vier grote stukken: Crossroads, Rituals, Exorcism en Sunrise. Die laatste titel doet een hoopvolle conclusie vermoeden.

'Feminisme zet de mannen niet zomaar buiten spel, maar nodigt uit tot een her-denken van oude vanzelfsprekendheden.'

Op muzikaal vlak koos Frederik Croene voor een combinatie van fixed media en live muziek. Bovenop een onveranderlijke soundtrack spreken de drie zangeressen hun eigen taal. Ook Frederik Croene zit op het podium, weliswaar in een bijzondere positie als pianist. Zijn (mannelijke) aanwezigheid zorgt voor een interessante dialectiek met de vrouwelijke dominantie. Samen met Karl Van Welden zocht hij naar een manier om zijn stem in het geheel te problematiseren. De scenografie is van dien aard dat de pianist niet op elk moment in de mogelijkheid is om zijn muziek te laten horen. De manier waarop hij op het podium geplaatst wordt is een soort metafoor voor de bedreiging die een blanke, mannelijke heteropianist kan ervaren wanneer thema’s die eeuwenlang overwegend vanuit mannelijk perspectief behandeld werden voor discussie worden geopend. De pianist wordt niet monddood gemaakt, maar wel gedwongen tot contemplatie. Feminisme zet de mannen immers niet zomaar buiten spel, maar nodigt uit tot een her-denken van oude vanzelfsprekendheden.

Als kritische reflectie op het heden, gaat deze voorstelling ook over de aandachtseconomie die momenteel ons handelen meer beïnvloedt dan we vaak vermoeden. Door alle prikkels die voortdurend op ons afkomen, wordt onverdeelde aandacht een zeldzaam (en door adverteerders fel begeerd) goed. De muziek in deze voorstelling is bewust traag en dwingend. Dat maakt het moeilijk om op te zingen omdat er maar weinig houvast is. Tegelijkertijd geeft dat wankele, amorfe klankuniversum een grote vrijheid aan de muzikanten om te bewegen binnen het kader. Die vrijheid laat ook de ruimte voor de specifieke eigenheid die elk van de drie zangeressen in zich draagt.

— Klaas Coulembier

Soundcast, het jongerenplatform van het Concertgebouw, volgt Têtes-à-Têtes op de voet. Volg hun reportages, beschouwingen, foto’s, filmpjes, illustraties over het festival via Instagram en TikTok.