any attempt will end in crushed bodies and shattered bones Jan Martens / GRIP & Dance On Ensemble

Jan Martens (BE) (°1984) studeerde aan de Fontys Dansacademie in Tilburg en volgde de opleiding Dans aan het Artesis Koninklijk Conservatorium in Antwerpen, waar hij in 2006 afstudeerde. Het werk van Martens wordt gevoed door de overtuiging dat elk lichaam kan communiceren, en daadwerkelijk iets te vertellen heeft. Met elke nieuwe voorstelling tracht hij de relatie tussen publiek en performer te hertekenen. Zijn debuut I can ride a horse whilst juggling so marry me in 2010 werd snel gevolgd door meerdere solo’s, duetten en groepsstukken, o.a. the dog days are over (2014 - selectie Het TheaterFestival), ode to the attempt (2014), the common people (2016) en rule of three (2017). In het seizoen 18-19 creëerde hij passing the Bechdel Test, een coproductie met fABULEUS en de solo lostmovements, een duik in het universum van vriend en voorbeeld Marc Vanrunxt (Kunst/Werk). Met any attempt will end in crushed bodies and shattered bones (2020), richt Jan zijn pijlen voor het eerst op de grote zaal. De première werd enkele keren uitgesteld door de sanitaire crisis en vond uiteindelijk plaats 18 juli 2021 op het Festival d’Avignon. Zes dagen eerder, op 12 juli, ging ook zijn solo Elisabeth gets her way in première tijdens Julidans.  any attempt ... repeteerde in augustus 2020 in het Concertgebouw Brugge, maar kon door de tweede coronagolf in december 2020, niet doorgaan. In december 2021 werden de twee voorstellingen opnieuw afgelast, deze keer vanwege corona bij de dansers. Derde keer, goede keer dus. Jan Martens werd voor zijn werk bekroond met de Prins Bernhard Cultuurfonds prijs Noord-Brabant (2014) en de prestigieuze Charlotte Köhlerprijs (2015). Rule of three werd genomineerd voor een Zwaan binnen de categorie ‘meest indrukwekkende dansproductie 2018.’ De Zwanen worden gezien als de belangrijkste dansprijzen binnen het Nederlandse podiumveld. Martens combineert de komende seizoenen zijn rol van co-artistiek leider bij GRIP met die van associate artist bij Opera Ballet Vlaanderen. In FUTUR PROCHE (op 10 mei 2023 in het Concertgebouw) bouwt hij met vijftien dansers van OBV, twee kinderen en klaveciniste Goska Isphording aan een voorstelling over de nakende toekomst. Deze voorstelling ging afgelopen zomer in première op de Cour d’honneur van het Festival d’ Avignon.

GRIP (BE) is een choreografisch platform opgericht door choreograaf Jan Martens en zakelijk leider Klaartje Oerlemans. GRIP produceert en ondersteunt het werk van Martens zelf en van drie andere choreografen: Steven Michel, Cherish Menzo en – vanaf 2023 – Femke Gyselinck. Vanaf 2023 zullen de vier choreografen samen het artistiek leiderschap van GRIP op zich nemen, in nauwe samenwerking met artistiek coördinator Rudi Meulemans en zakelijk leider Klaartje Oerlemans. GRIP is gevestigd in Antwerpen en Rotterdam en wordt ondersteund door de Vlaamse overheid.

Jan Martens: choreografie
Ty Boomershine, Truus Bronkhorst, Jim Buskens, Zoë Chungong, Piet Defrancq, Naomi Gibson, Kimmy Ligtvoet, Cherish Menzo, Steven Michel, Gesine Moog, Dan Mussett, Wolf Overmeire, Tim Persent, Courtney May Robertson, Laura Vanborm, Loeka Willems en - afwisselend - Pierre Bastin, Georgia Boddez, Zora Westbroek, Lia Witjes-Poole, Camilla Bundel, Paolo Yao [op tournee], Abigail Aleksander, Maisie Woodford, Simon Lelievre, Solal Mariotte [understudy's] & Baptiste Cazaux [originele cast]: dans
Anne-Lise Brevers: artistieke assistentie
Jan Fedinger: lichtontwerp
Vito Walter: assistentie lichtontwerp
Cédric Charlier: kostuumontwerp
Alexandra Sebbag & Thibault Kuhn: assistentie kostuumontwerp
Marc Vanrunxt, Renée Copraij, Rudi Meulemans & Siska Baeck: outside eyes
Michel Spang: technische leiding
Michel Spang & Valentijn Weyn/Nele Verreyken: techniek
Sylvie Svanberg: productieleiding
Marie Luyten (stage) & Saskia Vervoort: productie-assistentie
Klaartje Oerlemans: zakelijke leiding
Ruud Van Moorleghem (sinds 2021) & Lotte De Mont (tot 2020): assistentie zakelijk
Sam Loncke: communicatie
Phile Deprez: fotografie
Luis Xertu: grafische vormgeving
Stanislav Dobak & Jan Fedinger: trailers & teasers

productie: GRIP, in samenwerking met Dance On Ensemble
internationale spreiding: A Propic / Line Rousseau, Marion Gauvent & Lara van Lookeren
coproductie: De Singel internationale kunstcampus (Antwerpen), Theater Freiburg (Baden-Württemberg), Sadler’s Wells (Londen), Julidans (Amsterdam), Festival d’Avignon (Avignon), Le Gymnase CDCN Roubaix Hauts-de-France, Norrlandsoperan (Umeå), La Bâtie - Festival de Genève & l’ADC – Association pour la Danse Contemporaine Genève, tanzhaus nrw (Düsseldorf), Le Parvis Scène Nationale Tarbes-Pyrénéés, La Danse en grande forme (CNDC –Angers, Malandain Ballet Biarritz, La Manufacture - CDCN Nouvelle-Aquitaine Bordeaux - La Rochelle, CCN de Caen en Normandie, L’échangeur – CDCN Hauts-de-France, CCN de Nantes, CCN d’Orléans, Atelier de Paris / CDCN, Collectif Fair-e / CCN de Rennes et de Bretagne, Le Gymnase | CDCN Roubaix | Hauts-de-France, POLE-SUD CDCN / Strasbourg et La Place de La Danse – CDCN Toulouse Occitanie) & Perpodium (Antwerpen)

met de steun van de Grote Post (Oostende), Charleroi Danse, CCNO - Centre Chorégraphique National d'Orléans i.s.m. Théâtre d’Orléans & December Dance (Concertgebouw Brugge & Cultuurcentrum Brugge)
met de financiële steun van de Vlaamse Overheid, de stad Antwerpen, de taxshelter van de Belgische Federale Overheid & Cronos Invest
met dank aan Mr Jean Chabert (STANLEY/STELLA), Wannes Labath en de! Kunsthumaniora

---

TEKST

fragment uit Spring van Ali Smith
© 2019, Ali Smith, gebruikt met toestemming van The Wylie Agency (UK) Limited

MUZIEK

Henryk Mikolaj Górecki (1933-2010)
Concerto voor klavecimbel en strijkorkest, opus 40
© PWM Editions représenté par Alphonse Leduc Editions Musicales

Kae Tempest (1985) & Dan Carey (1969)
People’s Faces
© Published and Administered by Domino Publishing Company Limited (50%) and MANATA LTD Administered by Warner/Chappell Music Belgium N.V. (50%)

Maxwell Roach (1924-2007)
Triptych: Prayer/Protest/Peace
© Published by Milma Publishing Company
Administered by Kobalt Music Publishing Limited

Een productie over de kracht die schuilt in uit de pas lopen
In any attempt will end in crushed bodies and shattered bones zien we een zeer diverse groep van zeventien dansers, zeventien unieke persoonlijkheden, met elk een andere levensloop en technische bagage. De jongste is achttien, de oudste eenenzeventig. Met any attempt will end in crushed bodies and shattered bones laat Jan Martens op prachtige wijze zien dat het mogelijk is om iedere performer in diens kracht te zetten op de scène, zonder dat daar een enorme danstechnische virtuositeit tegenover hoeft te staan. Integendeel, ze communiceren doorheen hun eigen bewegingen en blijven daarbij trouw aan hun persoonlijke fysieke kracht en kwaliteit. ‘De dansers zoeken hun eigen stem binnen de dans en daarbuiten, op zoek naar een idioom dat hen als gegoten zit. Een voor een eisen ze hun plek op het podium op, zonder daarbij de andere de pas af te snijden. Een horizontale oefening in elkaar de nodige ruimte geven, weg van het eigen gelijk.’ (GRIP)

‘De dansers zoeken hun eigen stem binnen de dans en daarbuiten, op zoek naar een idioom dat hen als gegoten zit.’

Ongeremd zichzelf mogen zijn
Diversiteit, inclusie, verdraagzaamheid, verbondenheid, jezelf kunnen en mogen zijn ... het zijn thema’s die enorm actueel zijn in tijden waarin de democratie in het gedrang komt, en de polarisering overal voelbaar is. Deze voorstelling geeft op indrukwekkende en ontroerende wijze weer hoe een individu zich verhoudt tot een massa en omgekeerd. Meelopen met de massa brengt met zich mee dat de mens als individu en als autonoom denkend wezen in gevaar komt. In deze voorstelling zien we prachtige performers ‘zichzelf zijn’. ‘Ongeremd zichzelf mogen zijn – in het leven en in de kunst – met het podium als ideologisch proefterrein.’ (GRIP)

De soundtrack bestaat uit uiteenlopende muziek, speeches en protestsongs, gaande van Gorecki over Max Roach, Abbey Lincoln tot Kae Tempest.

— Sylvie Huysman voor De Zendelingen, een productiehuis voor multimediale content over podiumkunsten en een collectief van freelancers die werken rond omkadering

‘Ik hou ervan om zoals Pina Bausch een familie te bouwen tijdens het creatieproces,’ vertelt Martens vanuit Zweden waar hij momenteel repeteert. ‘Hopelijk zie je dat ook in de voorstelling. De groep is ontzettend heterogeen. Sommigen hebben een achtergrond in mime of performance, de dansers van Dance On Ensemble zijn dan weer technisch heel sterk. Het is een kwestie van een manier te vinden om ieders unieke waarde naar boven te halen.’ Gelukkig is dat een kolfje naar Martens’ hand, zo bewijzen de ontroerende voorstellingen die hij in het verleden al met amateurs (The Common People) en kinderen (Victor) maakte.

Rebellie
In any attempt will end in crushed bodies and shattered bones laat Martens zich inspireren door de wereldwijde protestgolf, van de Black Lives Matter-protesten (toegevoegd na interview dat in februari 2020 plaatsvond – door GRIP) en de gele hesjes tot de klimaatjongeren en de women’s marches in de VS en Chili. Hoe zwem je tegen de stroom in? Of toegepast op dans: hoe kan stilstaan een vorm van verzet of rebellie zijn?

‘passing the Bechdel Test, een voorstelling over feminisme die ik vorig seizoen samen met 13 jongeren bij fABULEUS maakte, heeft me fundamenteel veranderd. Ik durf nu explicieter politiek te zijn,’ vertelt Martens. ‘We hebben weinig redenen om vrolijk te zijn vandaag. Rechts-radicaal gedachtegoed duikt overal op, net zoals in de jaren dertig. Met de Brexit is een diep nationalistisch discours terug mainstream geworden. In Vlaanderen hebben we een regering die drastisch bespaart op cultuur en welzijn en in Hongarije trekt Viktor Orban de controle over de stadstheaters naar zich toe. Hebben we het ergste gezien of was dit slechts een prelude? Moeten we panikeren of afwachten? Dat is een vraag die me bezighoudt.’

Voor de titel van zijn nieuwe stuk greep Martens terug naar een dreigende quote van de Chinese president Xi Jinping gericht aan de protestanten die in Hongkong al maandenlang op straat komen voor meer onafhankelijkheid. ‘Interessant is hoe de uitspraak van Xi Jinping op verschillende websites anders vertaald werd,’ vertelt Martens. ‘In deze post-truth-tijden is taal geen tool meer waarmee we feiten weergeven, maar een ideologisch wapen. Kijk naar Trump. De meest politieke daad, zo zei activiste Rosa Luxemburg ooit, is benoemen wat er verkeerd gaat in de samenleving. Hoe kunnen we dat vandaag nog doen nu de taal onze bondgenoot niet meer is? Net zoals in passing the Bechdel Test en rule of three zal tekst dus terug een belangrijke rol spelen.’

Natuurlijk is er ook dans, veel dans. ‘Voor het bewegingsmateriaal putten we uit verschillende thema’s,’ schetst Martens. ‘Zo spelen we met fysieke grenzen. Hoe geef je aan dat iets genoeg is? Daarnaast voeren we ook een onderzoek naar volksdansen. Wat me daarin interesseert is dat ze niet alleen een verbinding tussen mensen bewerkstelligen, maar ook een nationale identiteit trachten te definiëren, daarbij vaak gebruikmakend van genderstereotiepe bewegingen en kostuums. Hoe verzet je je tegen zo’n lichamelijke onderdrukking?’

‘Hoe kan stilstaan een vorm van verzet of rebellie zijn?

Protestliederen

Ondanks de zwartgallige titel stelt Martens ook de vraag naar hoop. ‘De klimaatjongeren worden vaak als naïef weggezet, maar wat als hoop de enige motor is om tot beweging te komen? Ook op dit vlak is het interessant om verschillende leeftijden samen te brengen op het podium: van de jeugd kunnen we verwachten dat ze geloven in een betere wereld, maar hoe zit het met Truus Bronkhorst die de geschiedenis steeds heeft zien herhalen? Hoe kijkt zij naar de toekomst?’

— uit een interview door Charlotte De Somviele, eerst verschenen in de tweemaandelijkse brochure van De Singel (maart-april 2020)

Soundcast, het jongerenplatform van het Concertgebouw, volgt December Dance op de voet. Volg hun reportages, beschouwingen, foto’s, filmpjes, illustraties over het festival via Instagram en TikTok