C A R C A S S Marco da Silva Ferreira

Marco da Silva Ferreira (PT) (°1986) is danser, choreograaf en artistiek directeur van Pensamento Avulso. da Silva Ferreira begon zijn focus op het menselijk lichaam met zwemmen op hoog niveau en met het behalen van een diploma in fysiotherapie. Hoewel hij dit diploma nooit beroepshalve heeft gebruikt, heeft het hem geholpen zich te focussen op de werking van het lichaam in de podiumkunsten. Hij werd professioneel choreograaf op autodidactische wijze door het leren van dansstijlen met Afro-Amerikaanse invloeden in een urban context.

Tussen 2002 en 2010 werden zijn focus en zijn danslexicon steeds diverser en in 2010 won hij de televisiewedstrijd So You Think You Can Dance. Hij debuteerde als choreograaf in 2012 met de solo Nevoeiro 21 en viel het jaar daarop in de prijzen met de opvolger Réplica … éplica (2013). Hij voert een zoektocht naar menselijkheid en broederschap en beschouwt zijn gezelschap en zijn werk hierin als een oefening in het vormen van een gemeenschap. Hu(r)mano (2015) verkende dit gevoel van menselijkheid en broederschap verder, en heeft Ferreira op de kaart van de internationale dans gezet. Hij zette deze verkenning voort in Brother (2016), dat in première ging in Teatro Municipal do Porto en deel uitmaakte van Aerowaves Priority Companies (2018) in Sofia en in Bisonte (2019), dat opnieuw in première ging in Teatro Municipal do Porto. Tussen 2018 en 2019 was hij associate artist bij Teatro Municipal do Porto en tussen 2019 en 2021 was hij associate artist bij Centre chorégraphique national de Caen en Normandie. In 2020 werd hij uitgenodigd om een kort werk te creëren voor de National Ballet Company getiteld Corpos de Baille. In 2022 werd hij uitgenodigd door het Zuid-Afrikaanse dansgezelschap Via Katlehong om samen met choreografe Amala Dijanor Via Injabulo te maken. Zijn aandeel in de creatie heette forms Inførms.

Als danser werkte hij onder meer met André Mesquita, Hofesh Shechter, Sylvia Rijmer, Tiago Guedes, Victor Hugo Pontes, Paulo Ribeiro, David Marques.

Marco da Silva Ferreira: choreografie & regie
André Speedy, Fábio Krayze, Leo Ramos, Marc Oliveras Casas, Marco da Silva Ferreira, Maria Antunes, Max Makowski, Mélanie Ferreira, Nelson Teunis & Nala Revlon: dans
Catarina Miranda: artistieke assistentie
Cárin Geada: lichtontwerp & technische directie
João Pais Filipe: percussie
Rui Lima & Sérgio Martins Luís Pestana: elektronische muziek
Aleksandra Protic: kostuumontwerp
Emanuel Santos: scenografie
Joana Lopes: coach volksdans
Teresa Fradique: antropologisch onderzoek
Joana Costa Santos & Mafalda Bastos: productie

productie: Pensamento Avulso
spreiding: ART HAPPENS
coproductie: Teatro Municipal do Porto, Centro Cultural de Belém, Big Pulse Dance Alliance, New Baltic Dance (Lithouwen), Julidans (Nederland), Tanz im August/HAU Hebbel am Ufer, Dublin Dance Festival (Ierland) en ONE Dance Week (Bulgarije),

cofinanciering: het Creative Europe-programma van de Europese Unie, Centre Chorégraphique National de Caen en Normandie, La briqueterie - CDCN du Val-de-Marne, Maison des arts de Créteil, KLAP- Maison pour la danse, CCN-Ballet National de Marseille, Charleroi danse, centre chorégraphique de Wallonie - Bruxelles, December Dance (Concertgebouw en Cultuurcentrum Brugge), La rose des vents – scène nationale Lille Métropole – Villeneuve d’Ascq, TANDEM Scène Nationale Arras-Douai

met steun van het Ministerie van Cultuur van Portugal, DGARTES – Direção Geral das Artes

Een witte vloer. Een arsenaal aan dansers met opvallende, fluorescerende bondage-achtige pakjes. Sneakers. Gepiep of geklop van voeten op een vloer. Dat zijn de ingrediënten waarmee je in C A R C A S S wordt opgezweept in een zoeken naar moderne folklore.

Choreograaf Marco da Silva Ferreira is een danser voor wie het vertrekpunt van een voorstelling niet het effect was, maar de lichamelijke uitvoering van de danser. Zijn verleden als profzwemmer deed hem al een diploma in fysiotherapie studeren én behalen. Uiteindelijk is hij nooit overgegaan tot professioneel gebruik, maar heeft het hem wel een intense focus op het lichaam in podiumkunsten opgebracht. Ferreira weet hoe elke spier of vezel beweegt of gemanipuleerd wordt, en hoe ze een kettingreactie in het lichaam kunnen doen ontstaan. Toen hij in contact kwam met urban dansstijlen, die geïnspireerd zijn op straatfeesten en hangjongeren, is hij zich uiteindelijk gaan toeleggen op de choreografie. 

En die choreografie gaat soms op zoek naar hoe lichamen samen iets kunnen vertellen. In C A R C A S S zal elk lichaam op scène alleszins uitgeteld en uitgerekt zijn. Het is een twee uur durende trip waarin Ferreira een groep performers de grenzen laat opzoeken van dans om naar te kijken en dans om te beleven.

Een cast van tien dansers die in hun heterogene samenhang elk een erg individuele uitstraling hebben, zoekt samen naar een collectieve identiteit. Via het dansen lijken ze samen te willen komen. Ze bewegen synchroon, of creëren speelse danscirkels en vinden elkaar in een duidelijke interactie. Langzaamaan wordt de groep een waar corps de ballet, maar dan toch dat tikkeltje anders. 

‘Een cast van tien dansers die in hun heterogene samenhang elk een erg individuele uitstraling hebben, zoekt samen naar een collectieve identiteit. Via het dansen lijken ze samen te willen komen.‘

Sneeuwvlokjes of pompen in de dancing 
In het klassiek ballet is een corps de ballet – letterlijk: het lichaam van het ballet – de achtergrond waartegen de hoofdpersonages dansen. Het is een groep mensen die door samen te hangen een anoniem landschap wordt. Soms letterlijk: zo is er in de alom bekende Notenkraker een scène waarin het corps de ballet de vallende sneeuwvlokjes vertolkt. De dansers zijn daarbij altijd in een staat van verdwijnen: liefst herken je hen niet als eenlingen in een groep. 

Ferreira’s dansend lichaam beweegt dan wel als één grote machine op veel momenten, onzichtbaar worden de dansers net nooit. Hun outfits zetten de individuele esthetiek van elke danser in de kijker en ook in hun bewegingen nemen ze elk hun eigen danscontext mee. Die gaat van house en clubmoves naar hedendaagse dans.  

Of probeert deze groep iets te bezweren? Wanneer ze om elkaar heen cirkelen of de handen in elkaar slaan doen de performers denken aan verbindende volksdansen. In het synchrone ontstaat een gemeenschap, iets dat ook niet zo heel veraf lijkt van het levende decor uit de balletten. Want is samen naar een ritueel of feest toewerken niet een even uitdagende opdracht in samenwerking als samen een lawine van sneeuwvlokjes uitbeelden?  

Uiteindelijk biedt de choreografie een blik op een groep die intens probeert om samen iets te maken. De vormen die ze maken met hun lichamen en de poses die ze aannemen, worden versterkt door hoe ze zich aan elkaar vasthaken en als één grote slang lijken te bewegen. In een plaats zonder rituelen lijken ze toch vastberaden om ons op één of andere manier te bezweren, en samen te zoeken naar betekenis. 


Nieuw verbindend 
De connotaties die linken naar ballet en volksdans doen denken aan het verleden en een iet of wat gedateerde visie op het groepsgebeuren. Want in dat verleden mag lang niet iedereen tot de groep behoren. Zo is een balletgezelschap allesbehalve een plek voor iedereen. Wie niet lang genoeg is, wordt geweigerd wegens niet opvallend genoeg. Wie een uitstekend buikje heeft, valt dan wel op maar voldoet niet aan de schoonheidsidealen van de kunst. De vorm van het anonieme achtergronddecor vereist eenvormigheid en laat geen afwijkingen toe. Ook een volksdans is gelinkt aan de gemeenschap die zichzelf versterkt door eenheid, bijvoorbeeld door allemaal hetzelfde kostuum te dragen. En wie het niet doet, die hoort er uiteraard niet bij. Wij zijn allemaal dezelfde, en de anderen niet. 

Laat dat nu zijn wat Ferreira en co net niét in de verf zetten. Elk op hun eigen manier, kunnen ze toch met elkaar verbinden. Naast de kostuums en bewegingen, die elke danser in zijn eigenheid laat, biedt de voorstelling ook een podium aan een diversiteit in lichamen én treedt deze groep radicaal naar de voorgrond. Dit corps de ballet is geen achtergrondmuziek, maar de enige en verdiende focus van de voorstelling. Het geschuifel van hun sneakers inspireert dan ook de soundtrack, en niet andersom. Wanneer de voeten ritmisch de grond aantikken, volgt de muziek gedwee. Deze lichamen zijn de bron van de voorstelling: er is geen hoger iets dat hen aanvuurt behalve zijzelf. Deze groep, in al haar heterogeniteit, doet alles net ontstaan en eist een plek op in het podium. 

‘Hoe kunnen we allemaal exact onszelf zijn in groep?‘

Samen ontstaan 
Op die manier lijken deze performers te zoeken naar een nieuwe manier van verbinden, eentje die geen anonimiteit vereist. Hoe kunnen we allemaal exact onszelf zijn in groep? Waar het verleden normen creëerde om in vast te roesten, biedt de toekomst een openheid om opnieuw samen te leren bestaan. En in alle poëzie mogen deze performers ons daarom leren hoe we samen moeten ontstaan. Dit ‘lichaam’ van dansers kent zijn begin voor onze eigen ogen. Een begin waarin nog alles mogelijk is. Met iedereen. 

— Ans Van Gasse voor De Zendelingen, een productiehuis voor multimediale content over podiumkunsten en een collectief van freelancers die werken rond omkadering

Soundcast, het jongerenplatform van het Concertgebouw, volgt December Dance op de voet. Volg hun reportages, beschouwingen, foto’s, filmpjes, illustraties over het festival via Instagram en TikTok